Van 15 tot en met 19 november is het de Week van de Werkstress. Deze week wordt georganiseerd voor werkenden en werkgevers. Het doel is bewustwording rondom eigen verantwoordelijkheid en ook de mogelijkheden om werkstress tegen te gaan. Stress verergert de klachten van de overgang. Werkstress zorgt voor een extra belasting van werkende vrouwen in de overgang. Lees in dit blog wat je als organisatie kunt doen ter ondersteuning.
Wat is werkstress?
Werkstress is de stress in de werksituatie of door de werksituatie. Het is een gevolg van de hoeveelheid werk of de ervaren werkdruk. Een perfectionistische werknemer heeft bijvoorbeeld het gevoel tekort te schieten. Het lichaam maakt geen verschil tussen een echte gebeurtenis of situatie die stress veroorzaakt of dat het een gedachte is die voor stress zorgt.
In 2020 hadden 1,2 miljoen werknemers burn-outklachten. De kosten van verzuim door werkstress zijn opgelopen tot 3,2 miljard euro per jaar (2019). Voor de corona epidemie was stress op de werkvloer beroepsziekte nummer 1.
Stress in de privé situatie kan ook voor stress op het werk zorgen. Bijvoorbeeld als iemand naast haar baan mantelzorger is. Ook positieve gebeurtenissen zoals een vakantie kunnen zorgen voor stress. Het lichaam maakt geen verschil tussen stress door positieve of negatieve gebeurtenissen.
Dit gebeurt er bij stress in het lichaam
Stress betekent letterlijk druk of spanning. Stress is een nuttige reactie op (dreigend) gevaar, angst of pijn. Datgene dat de stress veroorzaakt, zet een hele rij van reacties in het lichaam in gang. Hormonen sturen deze reacties aan. Stressreacties in het lichaam krijgen altijd voorrang op andere functies van het lichaam. De toevoer van het bloed naar de spieren krijgt voorrang. Dit om te kunnen vechten of vluchten voor het gevaar. De spijsvertering komt daardoor even stil te liggen.
Chronische versus acute stress
De stress die veel mensen ervaren als ze voor een groep moeten spreken is een voorbeeld van acute stress. Als het praatje erop zit, keert het lichaam terug naar normaal. De stressreactie is voorbij. Bij chronische stress houdt de situatie aan. Het lichaam keert niet terug naar normaal. Een voorbeeld is langdurig overwerken.
Chronische stress is slecht voor de gezondheid. Langdurige stress zorgt voor een hoger niveau van het stresshormoon cortisol. Daardoor krijgt iemand meer trek in eten met veel suiker, vet en zout. Cortisol zorgt er ook voor dat er meer vet rondom de buik wordt vastgehouden. Stress gaat in de taille zitten. Dit kan ook weer stress geven. Bij chronische stress gaan mensen ook slechter voor zichzelf zorgen. Het lichaam komt niet meer toe aan rust en herstel. Ze eten ongezonder, slapen slechter, roken en drinken meer. Er ontstaat een negatieve spiraal waar ze zelf vaak niet meer uitkomen. Hierdoor ontstaan lichamelijke en mentale klachten. Dit leidt tot ziekteverzuim als er niet op tijd actie wordt ondernomen om de situatie te verbeteren.
Werkstress en de overgang
Jaarlijks krijgen 1 miljoen vrouwen van 40-60 jaar in Nederland te maken met de overgang. Van hen heeft 80% klachten. Deze klachten kunnen het functioneren op het werk beïnvloeden. De overgang maakt werkstress minder goed hanteerbaar. Denk aan klachten zoals opvliegers, een slechte nachtrust, concentratieproblemen, depressie, vergeetachtigheid maar ook prikkelbaarheid.
In de werkomgeving worden deze klachten vaak niet (h)erkend. Dit leidt tot verminderde productiviteit, ziekteverzuim, een arbeidsconflict en ook verloop van personeel. 34% van het ziekteverzuim van vrouwen tussen 45 en 60 jaar komt door overgangsklachten.
Overgangsklachten worden veroorzaakt door de veranderingen in de hormoonhuishouding. Bij de stressreacties van het lichaam zijn ook hormonen betrokken. Stress en dus ook werkstress tijdens de overgang zorgt ervoor dat het hormonale systeem nog meer uit balans raakt. De overgangsklachten verergeren hierdoor.
Draaglast versus draagkracht
Het lichaam probeert de balans te houden tussen stress veroorzakers en hoe we daarmee omgaan. Het lichaam zoekt steeds naar een evenwicht tussen draaglast en draagkracht. Als de werkstress te lang aanhoudt, leidt stress tot uitval met gezondheidsklachten. Dit gebeurt ook als er te weinig mogelijkheden voor herstel en ‘opladers’ tegenover staan. Bij een burn-out bestaan de klachten langer dan een half jaar. Iemand is vooral moe en uitgeput.
Niet alleen werkstress in de overgang
De lichamelijke en mentale veranderingen en klachten tijdens de overgang kunnen zelf ook stress veroorzaken. Zeker ook als de overgang op het werk onbespreekbaar is. Daardoor verhoogt de overgang de draaglast. Zorgt het werk zelf ook voor stress dan resulteert dit in een dubbele belasting voor de werkende vrouw in de overgang. Andere stressoren die bij vrouwen in de overgang ook regelmatig voorkomen zijn puberende kinderen en mantelzorg. Daardoor kunnen ze in een burn-out of depressie raken. Overigens worden overgangsklachten vaak over het hoofd gezien bij een burn-out in deze leeftijdsgroep. Het is belangrijk om bij vrouwen tussen de 45 en 60 jaar die mogelijk een burn-out hebben ook de overgang mee te nemen.
Tips voor vrouwen in de overgang bij werkstress om de draagkracht te vergroten
- Bedenk dat je klachten door de overgang kunnen komen
- Maak je klachten bespreekbaar op het werk
- Bewaak je grenzen
- Eet gezond
- Maak tijd voor ontspanning
- Beweeg voldoende
- Slaap voldoende
- Stop met multitasken
- Zoek steun bij collega’s, vrienden of familie
- Neem eigen regie
Tips voor werkgevers om vrouwen in de overgang te ondersteunen
- Verhoog de kennis binnen de organisatie over de overgang en hoe de overgang het werkvermogen beïnvloedt
- Moedig vrouwen aan om de overgang bespreekbaar te maken met leidinggevende en collega’s
- Biedt een flexibele werktijdregeling aan, inclusief de mogelijkheid om thuis te werken
- Zorg voor specifieke voorzieningen zoals de mogelijkheid om de temperatuur aan te passen
- Maak beleid dat een goede werk- en privé balans bewaakt, belangrijk voor o.a. mantelzorgers
- Zorg voor een gezond aanbod in de kantine
- Bied mogelijkheden om te sporten op het werk
Benieuwd of jouw organisatie vrouwen in de overgang voldoende ondersteunt? Doe dan nu de MenoWorkplaceScan. Meer aandacht geven aan de vitaliteit van vrouwen in de overgang vermindert werkstress en vergroot hun werkplezier en werkvermogen. Bovendien verlaagt dit het verzuim.
Bronnen
- https://www.arboned.nl/wat-u-moet-weten/verzuim-verlagen/werkstress (geraadpleegd op 29 oktober 2021)
- https://www.monitorarbeid.tno.nl/nl-nl/publicaties/factsheet-week-van-de-werkstress-2021/ (geraadpleegd 15 november 2021)
