De overgang is door hormoonschommelingen een roerige tijd. Het lichaam is op zoek naar een nieuwe balans. Tijdens de overgang wordt er nog veel gevraagd van vrouwen. Een goede partner zijn, er zijn voor de kinderen, je werk goed doen en een leuk sociaal leven hebben. Dit kost energie maar de overgang kost ook energie. Hierdoor zijn vrouwen in de overgang sneller moe en ervaren ze meer stress. Tijdens de overgang hebben vrouwen bovendien minder zin om te zorgen voor anderen, minder zin in feestjes en allerlei verplichtingen. Ze willen meer op zichzelf zijn. Zelfzorg is heel belangrijk om te herstellen, maar het is ook belangrijk om tijd te investeren in je vriendinnen. In dit blog lees je er meer over.
Stress bij vrouwen in de overgang
Vrouwen houden verschillende ballen in de lucht. Dit is tijdens de overgang een uitdaging. Je bent partner, moeder, mantelzorger, werknemer. Het zorgen voor je gezin of ouders naast je werk maakt dat je als het ware twee fulltimebanen hebt. Dit betekent een druk leven met in veel gevallen constante stress. Hierdoor ontstaan allerlei klachten.
Dit alles valt samen met de hormonale veranderingen tijdens de overgang. Een periode waarin vrouwen juist meer tijd voor zichzelf zouden moeten nemen in plaats van minder. De overgang kost extra energie doordat je lichaam naar een nieuwe balans zoekt. Het is dus niet gek dat vrouwen in de overgang vaak meer stress ervaren dan mannen. Daarom is het noodzakelijk om tijd te nemen om te herstellen en voldoende rustmomenten te nemen.
Ons stresssysteem
Ons huidige stresssysteem is miljoenen jaren oud. Onze voorouders hadden te maken met gevaar zoals sabeltandtijgers en hongersnood. Dit stresssysteem heeft ons enorm geholpen om te overleven in deze gevaarlijke omgeving.
Het stresssysteem was bedoeld om ons te waarschuwen voor direct gevaar. Zodra het gevaar geweken was, ging alles weer terug naar normaal. Ons stresssysteem is gemaakt om te vechten, vluchten of bevriezen. In de huidige tijd hebben we daar niet zoveel aan. We hoeven niet meer te vluchten voor een sabeltandtijger, maar ons lichaam reageert nog wel op die manier. Want tijgers zijn vervangen door ‘mentale spoken’.
In de moderne tijd ben je 24/7 beschikbaar. Om het nieuws bij te houden en meldingen via email, telefoon en sociale media te ontvangen. Je wordt de hele dag gebombardeerd met afleidingen die je aandacht en reactie vragen. De chronische stress die je hierdoor ervaart is dramatisch voor je psychische, emotionele en cognitieve gezondheid. Dit kan leiden tot hoge bloeddruk, hormoonschommelingen, beroertes, maagzweren en hartaanvallen.
Vrouwen reageren anders op stress dan mannen
Er is een nieuwe theorie dat vrouwen anders reageren op stress dan mannen. Dr. Lisa Mosconi beschrijft dit in haar boek “The XX brain”.
Zowel mannen als vrouwen hebben de mogelijkheid om te vechten of te vluchten bij gevaar of stress. Maar vrouwen hebben een unieke vrouwelijke reactie ontwikkeld om te reageren op stress. Lisa Mosconi noemt dit ‘tend and befriend’. Vrij vertaald zorgen en verbinden.
Deze reactie is in de oertijd ontstaan toen onze voorouders nog jagers en verzamelaars waren. Voor mannen was het normaal om te gaan jagen. Vrouwen bleven achter om voedsel te verzamelen en om voor het gezin te zorgen. Vechten of vluchten is niet makkelijk als je zwanger bent, borstvoeding geeft of voor de kinderen zorgt.
Dus vrouwen ontwikkelden een eigen methode om te reageren op mogelijk gevaar. Bij gevaar beschermden ze hun kinderen (tending) nog meer. Maar ondertussen zochten ze ook verbinding en contact met andere vrouwen (befriending) om de kans op overleving te vergroten. Deze samenwerking gaf hun extra bescherming en ondersteuning in het opvoeden van de kinderen. Daarnaast was het ook een efficiënte manier om het beschikbare voedsel te verzamelen en te delen.
Waarschijnlijk zorgt deze reactie uit de oertijd om sterke, stabiele verbindingen te vormen, er vandaag de dag nog steeds voor dat vrouwen de behoefte hebben om af te spreken met vriendinnen om te praten, stoom af te blazen en ervaringen te delen.
De rol van hormonen
Er zijn drie hormonen die een belangrijke rol spelen bij een stressreactie namelijk cortisol, adrenaline, en het ‘knuffelhormoon’ oxytocine.
Als vrouwen stress hebben, gaat het stresshormoon cortisol omhoog en daalt oestrogeen. Als cortisol naar beneden gaat, gaat oestrogeen omhoog. Bij stress zorgen cortisol en adrenaline er bovendien voor dat de bloeddruk en suiker omhooggaan. Dus het verminderen van stress is heel belangrijk voor de gezondheid en om minder overgangsklachten te hebben.
Maar als bij vrouwen cortisol en adrenaline omhooggaan dan zorgen de hersenen voor een shot oxytocine. Oxytocine is het hormoon dat emoties en zorgen bevordert. Wetenschappers nemen aan dat de extra afgifte van oxytocine de reden is dat vrouwen zich richten op het contact met naasten. Tijdens de overgang wordt er door de daling van oestrogeen minder oxytocine aangemaakt. Hierdoor hebben vrouwen minder zin om te zorgen en ook minder zin in sociaal contact.
Investeer in je vriendinnen tijdens de overgang
Het klinkt tegenstrijdig. Aan de ene kant is het voor vrouwen belangrijk om sociaal contact op te zoeken maar tijdens de overgang is er juist minder behoefte aan sociaal contact.
Als we kijken naar onderzoek dan zouden vrouwen juist sociaal contact moeten opzoeken. Dus regelmatig tijd doorbrengen met familie en vooral met vriendinnen. Dit helpt om minder stress te ervaren en zorgt voor een langer en gezonder leven.
Vriendinnen begrijpen elkaar zodat je onderling stoom kunt afblazen en steun krijgt. Dit geeft rust maar ook energie. Dus investeer tijd en energie in de relaties die belangrijk voor je zijn en die je energie geven. Spreek regelmatig met elkaar af.
Nog een tip voor mannen: als je ziet dat vrouwen in je omgeving stress hebben, zoek de verbinding op. Ga altijd het gesprek aan en biedt steun.
Bronnen
- Dr. Lisa Mosconi. The XX brain The Groundbreaking Science Empowering Women to Prevent Dementia. 2020
- Herman Depypere & Sofie Vanherpe Menopauze
- Janneke Wittekoek & Dorenda van Dijken Hart en Hormonen
- Pauline Ottervanger & Wilma Smit Menoblues
