Mantelzorg en overgang. De overgang is voor veel vrouwen een periode van verandering, in deze periode wordt er misschien ook een beroep op je gedaan om mantelzorg te geven. Bijvoorbeeld door je ouders die zorg nodig hebben of een partner die ziek is. Dan ben je opeens mantelzorger. Mantelzorg komt bij iedereen op het pad. En voor veel mensen is dit vanzelfsprekend. Het geeft veel voldoening omdat je iets voor iemand kunt betekenen. Maar het kan ook druk leggen op je leven. Zeker als je langdurige en/of intensieve hulp geeft.
Wat is mantelzorg?
Mantelzorg is alle hulp aan iemand die hulp nodig heeft. Iemand uit de directe sociale omgeving geeft deze hulp. Bijvoorbeeld ouders, huisgenoten en vrienden. Deze hulp is vrijwillig en onbetaald en wordt niet door professionals (bijvoorbeeld thuiszorg, wijkverpleegkundige) gegeven.
Mantelzorg gaat verder dan de zogenoemde ‘gebruikelijke’ hulp. Gebruikelijke hulp of zorg is de dagelijkse zorg die huisgenoten elkaar bieden omdat zij samen het huishouden voeren.
Mantelzorg is bijvoorbeeld emotionele ondersteuning, begeleiding bij het regelen van afspraken, het aanvragen van ondersteuning, administratieve hulp, vervoer en persoonlijke verzorging. Hulp aan mensen zonder gezondheidsbeperkingen, zoals oppassen op gezonde kleinkinderen, valt niet onder mantelzorg.
Mantelzorg is geen vrijwilligerszorg. Voor vrijwilligerszorg kies je en mantelzorg komt op je pad. Vrijwilligerszorg is de persoonlijke zorg en ondersteuning van vrijwilligers. Bijvoorbeeld aan ouderen of mensen met een beperking, ziekte of psychische aandoening.
Wat is de rol van mantelzorg in de samenleving?
Mantelzorg speelt een belangrijke rol in onze samenleving. De overheid verwacht ook steeds meer dat naasten hulp geven. De druk op de zorg is enorm toegenomen. De Coronapandemie heeft dit pijnlijk duidelijk gemaakt. Er is sprake van personeelstekort en een grote zorgvraag. In de toekomst zal de druk op de zorg nog meer toenemen. Aan de ene kant neemt het aantal ouderen en vooral het aantal 80-plussers fors toe. Hierdoor zullen er steeds meer mensen hulp nodig hebben. Aan de andere kant neemt de potentiële beroepsbevolking af. Waardoor ook het aantal mantelzorgers afneemt. Dit vraagt om goed beleid zodat mensen die hulp geven niet uitvallen doordat ze opgebrand raken.
Wie geven mantelzorg?
In 2019 gaven ongeveer 1 op de 3 Nederlanders van 16-plus (ongeveer 5 miljoen mensen) mantelzorg. Vooral 45-64-jarige werkenden geven relatief vaak mantelzorg (30 à 40%). Vrouwen geven vaker hulp dan mannen. Dit komt doordat we op deze leeftijd vaak hulpbehoevende ouders hebben.
| 4.330.000 mantelzorgers geven langer dan 3 maanden hulp (langdurig) |
| 970.000 mantelzorgers geven meer dan 8 uur per week hulp (intensief) |
| 830.000 mantelzorgers geven zowel langdurig als intensief hulp |
| 9,1% van de mantelzorgers voelt zich zwaar belast (460.000 mantelzorgers) |
| 1 op de 4 werknemers combineert betaald werk met mantelzorg. Dat is 31% van de werkende vrouwen en 22% van de werkende mannen. |
| 1 op de 20 werknemers combineert betaald werk met minstens 8 uur mantelzorg per week (ongeveer 400.000 werknemers) |
| 1 op de 3 mantelzorgers weet de weg naar informatie, advies of andere vormen van mantelzorgondersteuning niet te vinden |
| Ongeveer 5 van de 6 mantelzorgers genieten van de leuke momenten van het zorgen |
Veel mensen die werk en mantelzorg combineren vinden dat het goed te combineren is. Dit komt mogelijk doordat zij in hun vrije tijd hulp geven en niet op werkdagen helpen. Intensieve helpers met een baan zijn overigens minder tevreden over hun leven dan werkenden die geen mantelzorg geven.
Impact van mantelzorg en overgang op werk
Mantelzorg komt op je pad. Iedereen krijgt vroeg of laat te maken met mantelzorg. Zoals je hierboven hebt kunnen lezen geven veel 45-64-jarige werkenden mantelzorg. Veel vrouwen geven dus mantelzorg in de periode waarin ze in de overgang zijn. Dit is voor vrouwen vaak een roerige periode met veel veranderingen. Het lichaam is op zoek naar een nieuwe balans, er spelen zingevingsvragen en dan komt mantelzorg daar bovenop. Hoewel mantelzorg voor extra druk kan zorgen geeft het ook veel voldoening.
In deze periode van de overgang is goed voor jezelf zorgen al een must. Als je mantelzorger bent is het nog belangrijker om goed voor jezelf te zorgen. Je wilt wel blijven werken en niet uitgeput raken of door een burn-out uitvallen.
Tips voor mantelzorg in combinatie met de overgang en werk
Mantelzorg geeft voldoening maar kan ook stress of druk geven. Dit kost je energie. Als je mantelzorg geeft en ook in de overgang bent, is het belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. Om een goede balans te vinden die voor jou werkt en om te voorkomen dat je uitvalt. Je wilt wel aan het werk blijven want dat geeft je energie.
Hieronder vind je tips die je helpen om die balans te vinden en vitaler door de overgang te gaan.
- Maak voor jezelf een plan welke hulp je wilt bieden
- Bespreek met je werkgever, familie en vrienden dat je mantelzorg geeft
- Bespreek met je leidinggevende of er mogelijkheden zijn om je werk anders in te delen
- Manage je energie (wat geeft je energie en wat kost energie)
- Geef je grenzen aan
- Maak gebruik van ondersteuning die beschikbaar is voor mantelzorgers
- Zorg voor een gezonde leefstijl: Eet gezond, beweeg voldoende, zorg voor voldoende slaap en bouw momenten van ontspanning in
- Geniet van de mooie momenten. Wees dankbaar en positief
Zoek je ondersteuning om vitaler door de overgang te gaan? MenoActive heeft het MyMeno programma en MenoRetreat. Lees hier verder voor meer informatie.
Bronnen
Alice de Boer, Mirjam de Klerk, Debbie Verbeek-Oudijk, Inger Plaisier. Blijvende bron van zorg Ontwikkelingen in het geven van informele hulp 2014-2019. Sociaal en Cultureel Planbureau, Den Haag 2020 SCP-publicatie 2020-17 https://www.scp.nl/publicaties/publicaties/2020/12/09/blijvende-bron-van-zorg (geraadpleegd op 28 oktober 2021)
Mantelzorg.nl https://www.mantelzorg.nl (geraadpleegd op 28 oktober 2021)
Alice de Boer, Inger Plaisier, Mirjam de Klerk. Werk en Mantelzorg Kwaliteit van leven en het gebruik van ondersteuning op het werk. Sociaal en Cultureel Planbureau, Den Haag 2019 https://www.scp.nl/publicaties/publicaties/2019/02/13/werk-en-mantelzorg (geraadpleegd op 1 november 2021)
