Hoor jij bij de 80% van de vrouwen die in de overgang last heeft van milde tot ernstige klachten? Een gezonde leefstijl verbetert al veel van je klachten. Als er meer nodig is, kan hormoontherapie een goede aanvulling zijn. Ik krijg regelmatig vragen over hormoontherapie tijdens de overgang. In dit blog geef ik antwoord op de vijf meest gestelde vragen.
Een gezonde leefstijl is de basis
De overgang is een transitieperiode die jaren duurt en om aanpassingen vraagt. Als leefstijlcoach denk ik dan als eerste aan hoe het verbeteren van je leefstijl je helpt vitaal door de overgang te gaan. Ik vind gezonder eten, afvallen, weinig of geen alcohol drinken, niet roken, voldoende bewegen, goed slapen en ontspannen de basis om aan je vitaliteit te werken.
Ik vind ook dat als je klachten je erg in de weg zitten in je dagelijkse leven, ondanks je gezonde leefstijl, het tijd is voor actie. Om met je arts hormoontherapie te bespreken. Het is niet aan mij om medisch advies te geven. Ik kan wel mijn antwoorden op de aan mij 5 meest gestelde vragen over hormoontherapie tijdens de overgang met je delen.
1 – Waar is hormoontherapie tijdens de overgang goed voor?
Hormoontherapie wordt ook wel hormoon substitutie therapie genoemd. Het is de meest effectieve behandeling tegen opvliegers en nachtzweten. Hormoontherapie kan een uitkomst zijn als aanpassingen in je leefstijl onvoldoende effect hebben op deze typische overgangsklachten. Door deze medicijnen verdwijnen of verminderen je klachten en zijn ze weer te dragen.
Hormoontherapie verhoogt de hoeveelheid oestrogeen in je lichaam weer. Heb je je baarmoeder nog? Dan krijg je oestrogeen in combinatie met progesteron voorgeschreven door je arts. Het progesteron is nodig om je baarmoederslijmvlies af te breken dat in de loop van de tijd ontstaat. Heb je geen baarmoeder meer, dan krijg je alleen oestrogeen voorgeschreven.
Hormoontherapie is heel belangrijk als je vervroegd (voor je veertigste) in de overgang bent. Zo kan worden voorkomen dat je vroegtijdig aandoeningen krijgt waartegen oestrogenen beschermen (zoals hart- en vaatproblemen).
2 – Is hormoontherapie hetzelfde als de anticonceptiepil?
Nee, dat is niet hetzelfde. De pil legt je eigen cyclus plat en neemt je hormoonhuishouding over. Hormoontherapie vult alleen je tekort in oestrogeen en vaak ook progesteron in je lichaam weer aan. De anticonceptiepil bevat dan ook een hogere dosering en andere soorten hormonen.
De overeenkomst tussen hormoontherapie en de pil is dat beiden hormonen bevatten. Ze worden met een verschillend doel voorgeschreven. Hormoontherapie wordt ingezet tegen de overgangsklachten opvliegers en nachtzweten. Hormoontherapie geeft niet voldoende bescherming tegen zwangerschap als je nog wel (onregelmatig) menstrueert.
3 – Waarom krijg ik geen hormoontherapie van mijn arts?
In Nederland krijgt slechts 5% van de vrouwen in de overgang hormoontherapie. In de landen om ons heen ligt dit veel hoger (25-40%). Dit heeft deels te maken met onze calvinistische aard. Pijn hoort erbij (denk aan de discussie over pijnstilling bij bevallingen). Niet alleen artsen zijn terughoudend met het voorschrijven, ook vrouwen twijfelen of ze wel hormonen willen slikken.
In 2022 is de richtlijn voor huisartsen over de overgang vernieuwd. Huisartsen gebruiken deze richtlijn om te kiezen welke behandeling het beste past bij overgangsklachten. Helaas besteed deze vernieuwde richtlijn aandacht aan opvliegers en vaginale klachten en niet aan allerlei andere overgangsklachten zoals stemmingsklachten, hoofdpijn, spier- en gewrichtspijnen.
Het is aan een arts om te bepalen of hormoontherapie een optie voor je is. Het kan zijn dat je arts je geen hormoontherapie voorschrijft doordat je persoonlijke risico op ernstige bijwerkingen (zie ook vraag 4) te hoog is. Het is belangrijk om een goede afweging te maken tussen de voordelen en nadelen van hormoontherapie waarin je persoonlijke risicofactoren (zoals leeftijd, leefstijl, roken, gewicht, borstkanker in de familie) meegenomen worden. Ga het gesprek aan met je arts als je wilt weten of hormoontherapie een optie voor je is.
4 – Wat zijn de bijwerkingen van hormoontherapie?
In de richtlijn voor huisartsen over de overgang wordt een onderscheid gemaakt tussen ernstige en niet-ernstige bijwerkingen.
De mogelijke niet-ernstige bijwerkingen van hormoontherapie zijn vergelijkbaar met de bijwerkingen van de pil. De bekendste zijn onregelmatig of licht bloedverlies zonder dat je menstrueert, gevoelige borsten, hoofdpijn, het vasthouden van vocht en huidirritatie (bij toediening in pleistervorm).
Onder de ernstige bijwerkingen vallen een kleine toename van de kans op weinig voorkomende, ernstige aandoeningen zoals een hartaandoening, beroerte of borstkanker. Het risico op deze ernstige aandoeningen is afhankelijk van je individuele risico, hoe lang je hormoontherapie gebruikt en welke hormoontherapie (zoals toedieningsvorm – slikken of via de huid – en het type hormoon).
Volgens de huidige richtlijn geven artsen voorlichting over de voor- en nadelen van hormoontherapie en is hormoontherapie toegestaan met een maximum van vijf jaar. Vraag je arts dan ook naar de voor- en nadelen van hormoontherapie voor jouw specifieke situatie.
5 – Krijg je borstkanker van hormoontherapie tijdens de overgang?
Twintig jaar geleden was er veel ophef over borstkanker door hormoontherapie naar aanleiding van twee wetenschappelijke studies. Artsen werden zeer huiverig om nog langer hormoontherapie voor te schrijven. De ophef heeft voor veel onnodige angst gezorgd. Het goede nieuws is dat al deze ophef juist tot extra onderzoek heeft geleid. Hierdoor is er nu veel meer bekend over de risico’s van hormoontherapie.
En ja, één van die risico’s is een kleine toename van de kans om borstkanker te krijgen. Dit is afhankelijk van hoe lang je hormoontherapie gebruikt en welke hormonen. Met je arts kijk je naar jouw persoonlijke situatie en jouw risicofactoren. Er zijn allerlei andere factoren die de kans op het krijgen van borstkanker ook verhogen zoals overgewicht, het drinken van alcohol, roken. Deze factoren geven allemaal een vergelijkbaar of zelfs hoger risico dan het gebruik van hormoontherapie.
Hormoontherapie kan een goede optie zijn om iets aan je klachten van de overgang te doen. Ook bij gebruik van hormoontherapie blijft een gezonde leefstijl belangrijk voor je gezondheid. Wil je weten hoe een gezonde leefstijl jou kan helpen bij je overgangsklachten? Boek dan een afspraak voor een gratis kennismakingsgesprek.
Bronnen
- dr. Maaike de Vries & dr. Manon Kerkhof. Ook leuke meisjes worden vijftig
- dr. Janneke Wittekoek & drs. Dorenda van Dijken. Hart & Hormonen Fit de overgang in.
- José Rozenbroek en Jos Teunis. De overgang. Het no-nonsense handboek.
- NHG-Standaard De Overgang 2022 https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/de-overgang
- Mirjam van ’t Veld & Marcelle Meesters. Overgang van top tot teen. 2021
- Dr. Louise Newson. Preparing for the Perimenopause and Menopause
Dit blog is geen medisch advies over het gebruik van hormoontherapie tijdens de overgang. Neem contact op met je arts als je wilt weten of hormoontherapie voor jou een optie voor de behandeling van je overgangsklachten kan zijn.
